Sensör konusunu araştırdığımızda genel olarak teknik bilgiler içeren yazılarla karşılaşmaktayız. Bu yazı dizimizde mümkün olduğu kadar öğretmen ve öğrencilerin anlayabileceği bir dilde sensörleri anlatmaya çalışacağım. Öncelikle şunu çok iyi bilmeliyiz ki vücudumuzun çalışma mantığını düşündüğümüzde milyonlarca sensörle bezeli bir sistemden bahsedebiliriz. Gözümüzün kapanmasını sağlayan refleksten, yanan elimizi irkilerek çekmemizden tutun, virüsleri algılayan antikorlara kadar bir çok çalışma sistemimiz sensör mantığında çalışmaktadır.
Mekanik Nedir?
Kuvvetlerin etkisi altında olan cisimlerin durağan ya da hareketli hallerinde inceleyen bilim dalına mekanik denir. Mekanik kelimesini anladığımızda mekanik sensörlerin çalışma mantığını daha kolay anlayacağımızdan emin olabilir. Mekanik kelimesi doğrudan bize makinaları hatırlatmaktadır. Makinaları düşündüğümüzde aynı türden işlemleri belirli bir akışta yapan işler aklımıza gelmeli.
Örnek : Sağa sola hareket kullanılan durumlar. Musluk sağa suyun açılması, sola suyun kapanması. Aynı işlemi farklı bir musluk tasarımında yukarı aşağı şeklinde yapabiliriz. Burada dikkat edilirse musluğun çalışma mantığında anahtarlama görevi elimizle yaptığımız hareket sayesinde olmaktadır. Bu ve bunun gibi durumların bizim yerimize makinalar tarafından yapılabilmesi için sensörlere ihtiyacımız vardır.
Aşağıdaki resimdeki mekanik sensöre baktığımızda;
1. Aşamada devremizin çalışması için gerekli olan elektrik geçemediği için devremiz çalışmamakta bu durumu evdeki Lambanın yanmaması, Musluğun su akıtmaması gibi düşünebiliriz.
2. Aşamada ise elektrik akışı oluşan manyetik alan sayesinde başlamış ve devre çalışmaya başlamıştır.
Normal şartlarda bu işlemin yapılması için elektrik anahtarına basmak veya musluğu açmak gerekirdi, oysa bu işlem sensör sayesinde gerçekleşmektedir. Dikkat ederseniz manyetik alandan dolayı yukarı aşağı bir mekanik hareket gerçekleşmiştir. Mekanik Sensör denilince akla ilk gelen sensör çeşidi olan Röle aslında manyetik sensör olarak değerlendirilebilir. Burada bilinmesi gereken mantık yapılan işlemin mekanik olup olmamasıdır. Mekanik işlemler özellikle otomasyon gerektiren durumlarda çokça karşımıza çıkmaktadır.
Buradaki robot kolunu düşünecek olursak; Üretim bandında nesneyi koyacağı yeri belirlemek için uzunluk hesaplamadan tutun, ne kadar kuvvetle bırakacağı ve ne kadar baskı uygulayacağını belirlemek için mekanik sensörlere ihtiyaç duymaktadır.
Mekanik Sensörler Hangi İşlevleri Yerine Getirir?
- Uzunluk ölçümü –
- Alan ölçümü
- Miktar ölçümü
- Kütlesel akış
- Kuvvet ölçümü
- Basınç,
- Hız,
- İvme
- Pozisyon
- Ses dalga boyu ve yoğunluğu
