Alfred Nobel; 1833’te anne Andriette Ahlsell ile mühendis baba Immanuel Nobel’in üçüncü oğlu olarak Stokholm’de doğdu. Alfred doğduğunda, babası iflas etmişti, dolayısıyla ailesinin maddi durumu iyi değildi. Nobel ailesi 1837’de Finlandiya’ya, 1842 yılında ise Sankt-Peterburg’a taşınır. St. Petersburg’da babası Immanuel Nobel bir atölye açar, annesi ise bir bakkal dükkânı işletir. Baba Nobel, Sankt-Peterburg’da büyük başarı kazanır ve Rus ordusu için silah üretmeye başlar.
Alfred Nobel, özel öğretmenler tarafından eğitilir. Doğa bilimleri, dil ve edebiyat alanlarına yoğunlaşır. 17 yaşına geldiğinde İsveççe, Rusça, Fransızca, İngilizce ve Almanca’yı akıcı bir şekilde konuşabilmektedir. Fizik ve kimyanın yanı sıra, onun bir mühendis olmasını isteyen babasının pek hoşuna gitmese de Alfred İngiliz edebiyatına ve şiire de ilgi duymaktadır.
Alfred Nobel, 1863 yılından itibaren nitrogliserin ile ilgili çalışmalarına Stokholm’de devam eder. 1864 yılında çalışmalarını yürütürken bir patlama olur. Kazada, küçük kardeşi Emil ile birlikte dört kişi hayatını kaybeder. Alfred Nobel’in Stokholm şehri sınırları dahilinde çalışma yapması yasaklanır. Bunun üzerine Alfred çalışmalarına Mälaren Gölü yakınlarındaki bir mavnada devam eder.
Nitrogliserin’i patlayıcı madde olarak kullanma yollarını araştırdı. 1863 yılında Stokholm’de az miktarda nitrogliserin yapmaya başladı. Birkaç ay süren araştırmaların sonunda bir patlama ile laboratuvar yıkıldı. Çalışmalarına devam eden Alfred Nobel 1865’te yeni bir fabrika kurdu, bir süre sonra ikinci fabrikasını da açtı. 1864 yılında araştırmalarının sonucunu aldı ve dinamit barutunu buldu. Araştırmalarına devam eden Nobel, 1877’de Balistit adını verdiği yeni bir çeşit barut tasarladı. 1879’da, Paris yakınlarındaki Servan’da bir laboratuvar kuran Nobel, buradaki çalışmaları sırasında dumansız barut adını verdiği ve eşit miktarlarda nitrogliserinle nitroselüloz karışımından oluşan, itici barutu buldu. Nobel’in çalışmalarını önemi şudur: O döneme kadar patlayıcı maddeler sadece sıvı olarak kullanılıyor ve üretilebiliyordu. Bu da taşınmalarını ve kontrol altında tutulmamalarını zorlaştırıyordu. Nobel’in nitrogliserin ve dinamit barutu gibi buluşları sayesinde patlayıcı daha kontrollü hale geldi. Örneğin bir dağda yol açmak istendiğinde o bölgeye sıvı patlayıcı götürmek çok riskliydi. Ama katı halde ve aktiflenmedikçe patlamayan Nobel’in patlayıcıları çok daha güvenliydi.
Nobel’in patlayıcı formülleri defalarca çalınmaya, içeriği açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Tarihte patent hırsızlığına maruz kalan bir çok insandan biridir.
Nobel, San Remo’da 1896 yılında beyin kanaması sonucu öldü. Nobel buluşlar ile yapı işlerini, yol çalışmalarını kolaylaştırmayı hayal etse de buluşları insan oğlunun yıkım gücünü arttırdı. Geri kalan yaşamında sürekli bunun pişmanlığını yaşadığı söylenmektedir.
Öldüğünde ise bir gazete manşette şu başlığı kullandı, ‘‘ Ölüm taciri öldü ! ( Le marchand de la mort est mort )”.
Aslında Nobel barışcıl bir insandı. Bu yüzden öldükten sonra vasiyetinde dünya için faydalı çalışmaların ödüllendirilmesi için fon ayırmıştır. Vasiyetinde, mirasının Nobel Ödülleri olarak kullanılmasını ve 33.200.000 kronunun her yıl insanlığa hizmette bulunanlara sunulmasını istemiştir.
Nobel Ödülleri Nedir?
Bu ödüller, fizik, kimya, tıp veya fizyoloji, edebiyat ve barışa hizmet olmak üzere toplam beş dalda verilecekti. Nobel’in bu vasiyeti önceleri büyük tartışma yarattı. 1900 yılında İsveç hükümetinin Nobel Vakfı’nı kurmasıyla, Nobel Ödülleri düzenli olarak verilmeye başlandı. Daha sonra 1968’de İsveç Bankası Alfred Nobel’in anısına bir ekonomi ödülü vermeyi kararlaştırdı, ödül ilk kez 1969’da verildi. Nobel ödülleri her sene ölüm tarihi olan 10 Aralık’ta verilmektedir.
Sentetik bir element olan Nobelyum onun anısına bu isim ile anılmıştır.
