Teknoloji ve Tasarım dersinde etkinlikler yaparken çeşitli malzemeler kullanıyoruz. Yapacağımız etkinliğe, fiyata, ulaşılabilirliğe göre değişen bu malzemelerden elde ettiğimiz çalışmaları sergiledikten sonra atık haline geldiğini hepimiz biliyoruz. En büyük kaygımız ise özellikle geri dönüşemeyen malzemeler ile yapılan çalışmaların GERİ DÖNÜŞÜM ÇALIŞMALARI adı altında yapılması.
Öncelikle Geri Dönüşüm Nedir?
Bir ürünün ham maddesi; çeşitli işlemlerden geçtikten sonra tekrar aynı veya benzer bir ürün elde edilebilen bir ham maddeye sahip ise o ürüne geri dönüştürülebilen ürün denir. Geri dönüşüm ise ürünün ham maddesi ile yeniden ürün üretme sürecidir. Ancak bu kavram o kadar da basit bir uygulamaya sahip değildir çünkü geri dönüşüm işlemi için çeşitli makinelere, sürece, sermayeye ve temiz atık maddeye ihtiyaç vardır.
Bu arada her plastiğin geri dönüştüğünü sanıyorsanız aşağıdaki yazımızı okumalısınız.
Teknoloji ve Tasarım dersinde geri dönüşüm çalışmaları adı altında sunulan bir çok çalışma aslında geri dönüşüm çalışması değildir. Çünkü geri dönüşüm bu değildir. Geri dönüşüm; örneğin cam atıktan tekrar cam üretilmesidir. Kağıt atıktan tekrar kağıt üretilebilmesidir.
Teknoloji ve tasarım dersinde GERİ DÖNÜŞÜM ÇALIŞMASI YAPTIK diyerek kullanılan mandal, poliüretan tabak, pipet, ip, plastik kaşık, boncuk aslında geri dönüşüm çalışması değil ATIK ÇIKARMA çalışmasıdır.
Yeniden İşlevlendirme
Mimaride kullanılan bu kavram bir yapının yıkılmadan kullanım amacının değiştirilerek yeni ve farklı bir işlev için kullanılmasıdır. Örneğin eski bir ahşap evin tadilat yapıldıktan sonra müze olması gibi. Veya eski bir stadyumun otopark halinde dönüştürülmesi gibi.
Teknoloji ve tasarım dersinde ise geri dönüştürülemez maddelerle yaptığımız çalışmalara yeniden işlevlendirme demeliyiz. Örneğin mandaldan fotoğraf çerçevesi yaptığımızda mandala yeni bir işlev yüklemiş oluyoruz. Tabak boyadığımızda tabağın yuvarlak yapısını kullanmış oluyoruz. Gazete kağıtlarından bir şeyler yaptığımızda geri dönüşüm değil yeniden işlevlendirme yapmış sayılırız. Eskimiş, yırtılmış, bozulmuş, atılmış maddelerden de yapılan her şey yeniden işlevlendirme sayılır. Bu kavramları da öğrencilerimize öğretmeliyiz. Zaten Anadolu’da yeniden işlevlendirme kültürü yaygındır, yaygındı. Büyüklerimiz bir ürün atık haline geldiğinde onu saklar, daha sonraları başka amaçlar için kullanırdı. Yağ tenekeleri saksı olur, çuvallar pantolon olurdu. İşte bu kültürü yaşatmalı ve öğretmeliyiz.
Yeniden İşlevlendirme; geri dönüştürülemez ürünlerin atık haline gelmesini engeller, uzun süre kullanım sağlar, çevre bilinci yaratır, yaratıcılığın gelişmesinde etkili bir yöntemdir.
Saygılarımla
Rıza SOLMAZ