Batı Eğitim geleneğinde İdealizmin temellerini eski Yunan filozofu Platon (M.Ö.429–347) atmıştır. Gerçekliğin temelde tinsel veya düşünsel olduğunu ileri süren İdealizm, insanlığın en eski ve en etkili düşünce sistemlerinden biridir. Ana okulunun yaratıcısı Friedrich Froebel (1782–1852), İdealist felsefe üzerine inşa edilen ilk çocukluk eğitiminin yöntemini oluşturmaya çalışmıştır.
Eski Yunan’da düşüncelerini sonuna kadar savunmuş, sosyal bir eleştirmen olan Sokrates (M.Ö 469–339) birçok öğrencisini etkilemiştir- ki bunlardan biride Platon’dur. Sokrates tüm insanlığı yönlendiren evrensel ilkeler olduğuna inandığı güzellik, adalet ve doğruluk ilkelerini ortaya koymaya çalışmıştır. Ona göre, sorulan sorularla kişilerin bilincinde daha önce kazanmış olduğu kavramları hatırlaması ve gerçeği\doğruyu keşfederek, öğrenmesi sağlanmalıdır.
Bir eğitici olarak Sokrates; adalet, doğru ve yaşamın anlamına ilişkin insanın mevcut bilgilerini çağrıştıran soruları sorma yöntemini kullanmıştır. Liberal eğitimi savunanlar her zaman Perennializm’in (Daimicilik) çağdaş eğitim teorisine temel oluşturan Platon’un düşüncelerine dayanmışlardır.
Daha önce belirtildiği gibi Batı düşüncesindeki felsefi İdealizm’in kaynağı Sokrates’in ünlü öğrencisi Platon’dur.
Sokrates; gerçeklik, bilgi ve insan doğasına ilişkin temel sorunlarla uğraşmış; Platon ise bunlara temel cevaplar ararken hocasını aşmıştır. O, metafizik sorusu olan; “gerçekliğin doğası nedir?” ile epistemolojik bir soru olan; “bilginin doğası nedir ve nasıl bilebiliriz?” sorusuna cevap aramıştır.
İçindekiler
İdealizmin Eğitimsel Amaçları
Öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilerin doğuştan getirdikleri yetilerinin farkına varmaları sağlanmalıdır.
Sosyal bir kurum olarak okul, öğrencilere bilmeleri, paylaşmaları ve kişiliklerini belirlemeleri için kültürel mirası oluşturan değerleri öğretmelidir.
İdealist Bir Müfredat Programı
İdealistler, merkezine kavramsal ve düşünsel disiplin doğrularının konulduğu bir müfredat programdan hareket ederler. Bu çeşitli düşünsel sistemler Mutlak’tan kaynaklanan doğrulara dayalı olup, bunların açıklamasıdır. Bu düşünsel sistemlerin tümünde kavram, düşünce veya neden bir arada bulunur.
Değer eğitimi, idealist anlayışa göre öğrencinin değerli davranış ve insan modellerini örnek alarak onların üslubunun taklit edilmesi ve sürdürülmesi amacını güder. Bundan dolayı öğrenciye günümüze dek varlığını sürdüren büyük sanat ve edebiyat eserleri eleştirel bir şekilde açıklanmalıdır.
İdealist Yöntembilim
Anaokulunu yaratan Friedrich Froebel gibi idealist eğitimciler öğrenenin kendi aktivitesiyle öğrenmesi ilkesine önem vermişlerdir.
Öğrenme süreci öğretmenin uyarıcı rolü ve okulun zihinsel aktiviteleri temel almasıyla çok fazla etkili hale getirilir. Okulun, öğrenenin gizli kalmış ilgilerini ortaya çıkaran en etkili araç olduğu düşünülür. İdealistlere göre, müfredat program, öğretimde kültürel mirasın aktarımında temel bir unsurdur.
İdealist ders işlemeye çok uygun bir yöntem olan Sokratik diyalog, öğrenen ve öğretenden oluşan, öğrenenin düşüncelerin (İdeaların) farkına varması için uyarıldığı bir süreçtir. Öğretmen insanın çok önemli kavramlarına ilişkin uyarıcı yeni sorulara yol açıcı sorular sormaya hazır olmalıdır. Öğretmen, sınıf ortamında Sokratik diyalogu kullanırken konuşmaya katılmak isteyen tüm öğrencilerde ortak bir ilgi oluşsun diye grup yöntemini kullanabilmelidir.
Sokratik yöntem, öğretmende bir sorgulama yetisinin bulunmasını gerektirir ve bu yöntem zihinde daha önce bulunan olguların sadece hatırlanmasından ibaret olmayıp, düzenli bir diyalog için ilk adımdır.
Örneklerle anlatmak İdealist yöntemin bir parçasıdır; öğrencilere dersler felsefe, din edebiyat, tarih ve biyografiden seçilen önemli örnekler ya da modellerle anlatılmalıdır.
Öğrencilerin her biri değerin kaynağına\özüne ulaşabilsin diye bu modelleri öğrenip, analiz etmeleri sağlanır.
İdealist Öğretmen Öğrenci İlişkisi
Öğretmen- öğrenci ilişkisinde en önemli merkezi rol öğretmenindir. Öğretmen değerlerin taşıyıcısı olmalı, öğrencileri sevmeli ve coşkulu, heyecanlı bir kişi olmalıdır. J. Donald Butler “Eğitimde İdealizm” adlı eserinde, iyi bir öğretmende olması gereken bazı niteliklerden söz etmektedir, Butler’e göre bir öğretmen;
- Öğrenciler için kültürün ve gerçekliğin taşıyıcısı\yansıtıcısı olmalıdır,
- İnsan kişiliği konusunda uzman olabilmeli,
- Öğrenme sürecini çok iyi bilmeli bu yetisini coşkuyla ortaya koymalı,
- Öğrencilerle arkadaş olmayı becerebilmeli,
- Öğrencilerde öğrenme isteği uyandırmalı,
- Öğretimin moral öneminin mükemmel insanlar yetiştirme hedefinde yoğunlaştığının bilincinde olmalı,
İdealist Eğitimin İlkeleri
- Her yeni nesildeki kültürel yeniden doğuşun öncüsü olmalıdır.
- Eğitim insandaki potansiyeli temellendirme ve geliştirme sürecidir.
- Öğrenme, öğrenenin zihnindeki doğruları hatırlaması için uyarılması sürecidir.
- Öğretmen bireyselliğin en iyi ve en yüksek ifade biçimi olan değerlerin taşıyıcısı olarak ahlaki ve kültürel bir model olmalıdır.
Kaynak : Prof. Dr. Adnan ÖMERUSTAOĞLU’nun ders notlarından derlenmiştir.