İçindekiler
Ergonomi ve Antropometri Nedir?
Ergonomi; insan ile kullandığı nesne ve iş gördüğü çevre arasındaki etkileşimi inceleyen bir bilim dalı olarak tanımlayabiliriz.
Ergonomi;
-Verimli, emniyetli, rahat ve etkin bir kullanım sağlamak amacıyla,
-alet, makine, sistem, görev, iş ve çevrenin en iyi şekilde tasarımı için,
-insan davranışı, kabiliyetleri, sınırları ve diğer karakteristikleri ile ilgili bilgileri
keşfeder ve uygular.(Dr. Ahmet BAĞIŞ, Ergonomi Ders Notları)
Örneğin; bir eşya tasarımı yaparken ergonomiyi dikkate alan bir tasarımcı, eşyanın en uygun biçimini bulmak için bu eşyayı kullanacak insanların davranışlarını, kullanım tercihlerini dikkate alır.
Ergonominin Tarihi
Ergonomi, anlayış olarak insanın doğasında olan bir kavram olduğundan dolayı tarih boyunca insanın kullandığı kesme aletleri, testere, kazma vs. gibi aletler insanların rahat kullanımına uygun şekilde tasarlanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte yunanca ergo(iş) ve nomos(kural,kanun) kelimelerinden türemiş olan Ergonomi sözcüğü, ilk olarak Wojciech Jastrzebowski tarafından 1857’de kullanılmıştır.
Yirminci yüzyılın başında Ergonomi’nin
temel ilgi alanı, insanın işe adaptasyonunun sağlanması olduğundan, araştırmalar daha çok
işçilerin seçimi, sınıflandırılması ve eğitimi konularında yoğunlaşmıştır. Günümüzde ise,
geçmişte olduğu gibi, insanın işe adaptasyonu değil, işin insana adaptasyonu Ergonominin
temel felsefesi olmuştur.
Yani ergonomi kelimesi ilk başlarda insanı işe uydurmak olarak anlaşılırken sonradan ve şimdilerde işin,ürünün insana uygunluğu olarak kullanılmaktadır.
Üretim sektörü de üretimde ergonomiyi kullanır. Üretim araç ve gereçlerinin, makinelerin, üretim yapılan yerin, insana ne kadar uygun olduğu geliştirilerek üretim motivasyonunun artması sağlanabilir.
Üretim sürecinde ergonominin kullanılmasında amaç, çalışanlara rahatı ve huzuru ve güvenliği sağlayarak verimliliği artırmaktır.
Üründe Ergonomi
2. Dünya savaşında ergonomi silah, havacılık ve zırhlı sektörlerde ABD tarafından denenmiş, uygulanmış ve geliştirilmiştir. Örneğin uçak kokpitleri ilk ergonomik tasarıma sahip sistemlerdir. Pilotun 4 uzvu ile uçağı en verimli, güvenli ve başarılı bir şekilde kontrol etmesi kokpit tasarımlarının ergonomik olması ile doğru orantılıdır.
Hız kazanan üretim birlikte yeni bir kavram kendini gösterdi: Tasarım. Artık ürünlerin, ne olduğu değil neye benzediği ne kadar rahat,konforlu olduğu önem kazandı. Ergonomi, antropometri kavramları böylece resmen kullanılır oldu.
Örneğin aldığınız bir ürünü rahat bir şekilde kullanamıyorsanız o ürün ergonomik nitelik taşımamaktadır. Ayrıca yanlış ergonomide bir ürün aldığınız için size uygun olmayabilir.
Antropometri
Ergonomide; antropometri kavramı dikkat alınır. İnsan durağanken veya hareketli iken ölçüleri değişir. Bu ölçüler de insanın rahatını ve iş yapabilmesini etkiler. Antropometri;insan vücudunun boyutları ile ilgilenen bir bilim dalıdır.
• Yükseklik (boy ve dirsek yüksekliği gibi),
• Genişlik (kalça genişliği gibi),
• Derinlik (kalça diz mesafesi gibi),
• Mesafe (kulaç mesafesi gibi),
• Eğrilik (belkemiği eğriliği gibi) ,
• Çevre (baş çevresi ve orta kol çevresi gibi),
• Uzanma (maksimum uzanma mesafesi gibi).
Bu kavramlar bir ürünü veya üretim sürecini ergonomik şekilde üretirken dikkate alınması gereken antropometrik kavramlardır.
Artan rekabet; “daha iyi, daha uygun, daha kolay, daha rahat” ürünleri üretebilmek için ergonomi kavramının araştırılması ve geliştirilmesine yol açtı.
Özet:
Ergonomi en uygunu ararken antropometriyi, fizyolojiyi ve insan biyolojisini kullanır. Bu veriler ışığında en uygun kullanımlı ürünün tasarlanması sağlanır. Bu tasarımların sonu yoktur. Ergonomi bir süreçtir ve asla son biçimi yoktur. 2000’li yıllarda ergonomik gelen tasarımlar bugün sıradan gelebiliyor. Çünkü tasarımlar değişiyor, ergonomi gelişiyor.
Uyarı: İnternette ergonomi örnekleri çoğunlukla oturma üzerinden veriliyor. Bu ergonominin ilgilendiği bir konudur ancak ergonomi sadece oturma işinin incelendiği bir bilim değildir.
