Dünyada Teknoloji ve Tasarım Eğitimi
Avustralya’da teknoloji alanı, 1993 yılında Avustralya eğitim konseyi (Australian Education Council-AEC) tarafından tanımlanmıştır. Eğitim sekiz ana alana bölünmüş olup, teknoloji eğitimi bu ana alanlardan biridir ve kendi içinde
Tasarlama, yapım, değerlendirme
Bilgi
Materyaller- malzemeler ve
Sistemler olmak üzere dört alt alana bölünmüştür.
Ortaokullarda ise teknoloji eğitimi programı; tarım, bilgisayar kullanma ve bilgi teknolojisi, ev ekonomisi, medya, endüstriyel sanatlar, el sanatları, tasarım ve teknoloji, gıda ve tekstil, operatörlük, enformasyon teknolojisi, cad ve uygulamalı güç teknolojisi gibi farklı alanları içermektedir. (Rasinen, 2003; Black, 1998 ).
Avustralya’nın programında özellikle uzun süreli öğrenmelerin önemive yeni becerilerin kazandırılması üzerinde durulmaktadır (Rasinen, 2003).
Avrupa birliği üyesi ülkeler arasında teknoloji eğitimi programları, tüm dünyada olduğu gibi değişiklikler göstermektedir. Teknoloji eğitimi
programlarında son 10 yılda önemli gelişmeler kaydedilmiş olması sebebiyle Finlandiya hükümeti, üst düzey ortaokullar ve farklı yetenekteki
çocuklara eğitim veren okullar için yeni bir ulusal temel müfredat programı planlama çalışmaları başlatmış ve bu amaçla, Avustralya, İngiltere, Fransa, Hollanda, İsveç ve Amerika birleşik devletleri’nde uygulanan teknoloji eğitimi programları incelenmiş, ve teorik ile pratiğin bir sentezi halinde yeni bir “teknoloji eğitimi” modeli ortaya konmuştur (Rasinen, 2003).
Bu altı ülkenin de müfredat program belgeleri belirgin bir şekilde değişiklik göstermektedir. Farklı ülkeler “teknoloji eğitimi”ni tanımlamak
amacıyla “teknikler, tasarım ve teknoloji, teknolojik eğitim” gibi farklı terimler kullansalar da birbirinin sinonimi olan tüm bu ifadelerde ortak olan genel amaç öğrencilere teknoloji okur-yazarlığı konusunda yardımcı olmaktır (Rasinen, 2003). Finlandiya’da, teknoloji eğitiminde öne çıkan konular, dayanıklı malzemeler, gıda ve tekstil işleme ile elektronik ve otomatik kontrol konularında el becerisi kazandırmaya yönelik
Kasım 2008
6 uygulamalardır. Uygulama alanları arasında tekstil, son yıllarda yeni bir malzeme olarak teknoloji eğitimi alanında yerini almıştır (Black, 1998). Tüm ülkeler, teknoloji eğitiminin kız ve erkek öğrencilerin her ikisine de öğretilmesi gereğini vurgularken yine tüm ülkelerde planlama, üretim ve değerlendirmeyle birlikte teknolojinin çevre ile ilişkisi ve toplum üzerindeki etkileri önemli bir yer tutmaktadır (Rasinen, 2003).
Seçilen ülkelerin coğrafik ve kültürel açıdan farklılıklar göstermesine rağmen, uyguladıkları programlarının hedef, içerik ve metotlarının hemen hemen aynı özellikleri göstermekte olduğu belirlenmiştir. Tüm programların ortak hedefleri, toplumda teknolojinin ve bilimin rolünün ve gerekliliği ile teknoloji ve çevre arasındaki dengenin anlaşılması, planlama yapma ve değerlendirme gibi becerilerin geliştirilmesi, sosyal ahlaki etik açılardan düşünme, yenilikçilik, farkındalık, çok yönlülük, girişimcilik ve teknoloji okuryazarlığı geliştirilmesidir (Rasinen, 2003).
İngiltere’nin ulusal eğitim programı 2000 yılında yeniden düzenlenerek eğitim programı kendi içinde 1. Ve 2. Sınıflar (5-7 yaş arası)
1. Evre, 3. Ve 6. Sınıflar (8-11 yaş arası) 2. Evre, 7. Ve 9. Sınıflar (11-14 yaş arası) 3. Evre ve 10. Ve 11. Sınıflar (14-16 yaş arası) 4. Evre olmak
üzere dört temel evreye bölünmüştür. Teknoloji ve tasarım, bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT) ve sanat ve tasarım konuları 1. Ve 2. Evrede yer almaktadır ( Rasinen, 2003).
Fransa’nın teknoloji eğitimi programı içerisinde; teknoloji eğitimi öğrencilere ilköğretimin ilk öğretim kademesinde sınıf öğretmenleri tarafından, orta öğretim kademesinde ise özel branş öğretmenleri tarafından verilen zorunlu bir derstir (Rasinen, 2003). Teknoloji eğitimi öğretmenlerinin yetiştirilmesini, milli politikaların gösterdiği öncelikler yönlendirmiştir (Baron, 2004).
Fransa’da “modern teknoloji” eğitimi, gelecek yüzyıldaki “iş”in doğası ile ilgilenme ve özellikle bilgi iletişim teknolojileri üzerine
Kasım 2008
7 kurulmuştur. Teknoloji kelimesini bilgisayar ile eş anlamlı olarak kullananlar vardır (Black, 1998).
İçerikte; planlama, üretim ve değerlendirmeyle birlikte çevre ile teknoloji arasındaki ilişki önemle vurgulanmaktadır (Rasinen, 2003).
Hollanda’nın teknoloji eğitimi programı, 1998 yılında hazırlanan ve 15 ana branş içeren müfredat programı ile belirlenmiştir. Bu branşlardan
biri olan teknoloji eğitimi; teknoloji ve toplum, teknik ürünler ve sistemler ile tasarım ve üretime geçişi içeren 3 farklı yaklaşımla sunulmuştur.
Belirlenen program alanlara ayrılmamalı fakat doğal bilimler, sanatlar ve araç gereçler ile sosyal çalışmalar, bilim ve matematikle kaynaştırılmalıdır (Rasinen, 2003).
İsveç’te teknoloji eğitimi, el becerisinin, estetik duyarlılığın ve geleneksel tasarımın kombinasyonu olan kültürel ve kişisel değerlerin
korunması yaklaşımını içerir (Black, 1998).
İsveç’te teknoloji eğitimi; 1994 ‘te yayınlanan ulusal program çerçevesinde şekillenmiş ve amaç olarak tekniklerin özünü, pratiklerini, üretimde teknoloji gerçeğini anlamayı, toplumu, fiziksel ortamı ve hayat şartlarını anlamayı hedeflemiş ve teknoloji tarihinin önemi vurgulanmıştır (Rasinen, 2003).
İsveç ulusal eğitim dairesi (The Swedish National Agency For Education), tarafından belirtildiği üzere İsveç’in eğitim sistemi zorunlu ve
zorunlu olmayan iki farklı eğitim modelinden oluşmaktadır. Zorunlu eğitim, düzenli zorunlu dersler, özel okul ve öğrenme güçlüğü çekenler için özel eğitim programlarını içermektedir. Zorunlu olmayan eğitim ise, okul öncesi
eğitim, orta öğretim, engelliler için orta öğretim, yetişkin eğitimi ve öğrenme güçlüğü çeken yetişkin eğitiminden oluşmaktadır. İsveç liseleri,
öğrencilere toplum içinde yaşama ve çalışma hayatında ihtiyaç duyduğu temel yetenekleri kazandırır ve ileri eğitim için hazırlar.
Liselerde, gıda programı, medya programı, doğal bilimler programı, doğal kaynakların kullanımı programı, sağlık, çocuk ve rekreasyon
programı, yapı, elektrik, enerji programları, sanat programı, iş ve iş yönetimi programı, el sanatları programı, otel ve restoran programı,
Kasım 2008
8 endüstri programı, sosyal bilimler ve teknoloji programlarını içermektedir. İsveç’teki teknoloji programı, yerel kaynaklar çerçevesinde
şekillenmektedir. Zorunlu okullarda ise, sanat, ev ekonomisi, fiziksel eğitim ve sağlık, müzik, tekstil, ahşap ve metal işleri, İsveç dili, İngiliz dili, matematik, coğrafya, tarih ve din, biyoloji, fizik, kimya teknoloji gibi dersler okutulmaktadır (http://www.skolverket.se/sb/d/354, 2007).
Doğu ve güneydoğu Asya ülkeleri’nden Japonya’da eğitim sistemi ıı. Dünya savaşı sonrasında Amerika’daki sisteme çok benzer şekilde yapılanmıştır. Modern eğitim sistemi, 6 yıl ilköğretim ve 3 yıl ikinci öğretim olmak üzere 9 yıllık zorunlu eğitimi içermektedir (Murata ve
Stern, 1993) .
Japonya’da toplumdaki teknolojik değişimlere cevap verebilmek için eğitim bakanlığı 1980’lerin sonlarında çok sayıda reformu başlatmış ve teknoloji eğitimini zorunlu ders olan ahşap işleme, elektronik, ev yaşamı, ve gıda dersleri yanı sıra seçmeli ders olarak eklemiştir ( Şenel ve
Gençoğlu, 2003).
Başlıca Asya ülkeleri olan Çin, Hindistan ve Japonya’da teknoloji öncelikleri göstergeleri birbirlerine benzer bir dağılım göstermektedir. Her
üç ülkede de, bilgi teknolojileri (ıt) alanı ile tarım ve insan sağlığı için önemli olan yaşam bilimleri ve biyoteknoloji alanlarına büyük önem
verilmektedir. Teknoloji öncelikleri arasında Japonya’da ilk sırayı yaşam bilimleri /biyoteknoloji alırken, çin’de bilgi ve iletişim teknolojileri
(Information And Communications Technology – ICT) yer almaktadır (johnston, 2005).
Avustralya yenilik merkezi tarafından yayımlanan Asya ülkeleri için öngördüğü Hindistan teknoloji vizyon 2020 (Indian Technology Vision
2020) raporunda belirtildiği üzere, Hindistan’ın sahip olduğu en önemli ekonomik değere sahip kaynaklardan olan tekstil alanında makine ve teçhizatın geliştirilmesi öngörülmektedir (Rasinen, 2003). Kasım 2008
9 Amerika birleşik devletleri’nde zorunlu eğitim 12 yıldır ve teknoloji eğitimi anaokulu, ilkokul ve orta öğretimden yüksek öğretime kadar her
alanda verilmektedir (Şenel ve Gençoğlu, 2003). Teknoloji sayesinde, insanlar dünyayı değiştirmektedirler. İnsanlar, istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için iletişim yollarını geliştirmiş, yapılar inşa etmiş, üretim yapmış, hastalıkları tedavi etmiş ve gıda tedarik etmişlerdir. Her teknolojik yenilik bir önceki gelişmeler üzerinde inşa edilmiştir. Teknoloji geliştikçe, insanlar, yiyecek bulmaktan eğitim ve hava
kirliliğine kadar değişen giyinme, barınma ve benzeri köklü sorunları, genetiği değiştirilmiş gıdalar, nanoteknoloji, uydu teknolojisi ve bilişim
teknolojileri sayesinde çözmekte ve ilerleme kaydetmektedirler (Reston,1996).
Amerika birleşik devletlerinde teknoloji eğitiminin temel standartları, 2000’li yılların başında yayınlaşmış olan “bütün Amerikalılar için teknoloji” ile belirlenmiştir. Bu kaynak ile anaokulundan 12.sınıfa kadar (5-18 yaşları arası) öğrencilere yönelik olarak teknoloji okur-yazarlığı standartları oluşturulması, ABD’deki teknoloji eğitimini tanımlanması ve geliştirilmesi amaçlanmıştır (Reston, 1996).
Teknolojiyi iyi tanımayan insanlar, teknolojiyi sadece teknolojinin ürünleri olan bilgisayarlar, arabalar, televizyonlar, tost makinaları, böcek ilaçları, grip aşıları ve genetiği değiştirilmiş domatesler olarak düşünme eğilimindedirler. Oysaki teknolojiyi üretenler teknolojinin daha doğru
tanımı ile bu ürünleri üreten bilgi ve işlemler olduğunu ve bu bilgi ve işlemlerin birçok faktöre bağlı olduğunu bilir. Teknoloji, ekonomi, aile,
politika ve eğitim kurumları gibi toplumun tüm kurum ve kuruluşları ile bağlantılıdır ve bütün bu olgulardan etkilenir (Anonim, 2000).
Yeterlik ve müfredat kuruluşu (Qualifications And Curriculum Authority – GCA) dünya standartlarında eğitim ve öğretim programlarını geliştiren, yapılandıran ve modernize eden bir kuruluştur. Qca ile birlikte çalışan eğitim ve uzmanlık bölümü (Department For Education And Skills – DFES)’nün belirlediği standartlara göre, teknoloji eğitiminde birinci Kasım 2008
10 basamakta müzikal enstrümanlar, oyuncaklar hikayeler ve kaplar örnek malzemeler olabilmektedir. Gıda ve tekstil ile ilgili aktiviteler, çeşitli yaşamsal faaliyetlerle ilgili olarak çocukların öğrenmesi ve konuşması için çeşitli olanaklar yaratır (www.qca.org.uk, 2007).
Görüldüğü gibi tüm dünyada teknoloji eğitimi’nin içeriği, ülkelerin teknolojik gelişmişlik düzeylerine ve ekonomik ihtiyaçlar ve öngörülere göre şekillenmektedir. Ülkeler, özellikle milli kaynaklarını değerlendirebilecekleri yönde teknolojiyi kullanmakta ve geliştirmekte, eğitim politikalarını da bu yönde düzenlemektedirler.
Yazı için teşekkürler Kadir DEMİRKAYNAK
